Er zijn drie soorten mensen. Zij dit terugkomen op hun stellige standpunten, en zij die niet kunnen tellen.
Ludwig Wittgenstein, bijvoorbeeld, die eerst als taalfilosoof concludeerde dat de taal totaal niet geschikt is om de werkelijkheid te beschrijven, en die zich later ontwikkelt tot filosoof die de taal ziet als nuttig gebruiksinstrument, maar dan wel binnen de zogenaamde taalspelen.
Alfred Ayer, bijvoorbeeld, die eerst als jonge wetenschapsfilosoof streng hamerde op de controleerbaarheid en het waarheidsgehalte van wetenschappelijke uitspraken, en die later deze strengheid intrekt als jonge onnozelheid, minder principieel oordeelt en zaken veel praktischer maakt.
Michel Foucault, bijvoorbeeld, die eerst als structuralistisch antihumanist de mens heel weinig invloed toekende en het maatschappelijk systeem neerzette als allesbepalend, en die zich tegen het eind van zijn leven ontwikkelt tot filosoof van de levenskunst die de mens de opdracht geeft om goed te zijn en goed te doen.
Waren er maar meer mensen met invloed die durven terug te komen op de strenge leer die ze als jongeling aanhingen. Met name onder die bejaarden, nu, die grote volken willen leiden. Je zou hun graag hun telfouten vergeven.
Twijfel vindt ik sterk getekend.
Het terugkomen op je filosofie vind ik ook sterk en getuigt van inzicht dat een groeiproces is. De Nederlandse filosoof Arnold Cornelis (1934-1999) gaat ook uit van een groeiproces van het individu en een hele samenleving. Zijn filosofie heeft het over de eenentwintigste eeuw als eeuw van de communicatie en het communicatieve zelfsturinssysteem. Een systeem waarin de mens zichzelf steeds meer stuurt in de maatschappij in onderling overleg en dat je om je heen steeds meer om je heen ziet gebeuren. Voorbeelden hiervan zijn Stichting Buurtzorg en Ricardo Semper in Brazilië. In de politiek zoekt men ook nieuwe verhalen en daar zou dit verhaal er een van kunnen zijn. Cornelis zegt dat niet mogen meesturen een van de oorzaken van depressie is.
Dank Martin, voor deze aanmoediging aan de tekenaar en de schrijver!
[…] Weer iemand die zijn inzichten aanscherpt naar aanleiding van nader onderzoek. Ik ben geraakt door zijn scherpe analyse, zijn wendbaarheid […]