We zoeken naar orde in de werkelijkheid zoals wij die waarnemen. Maar die orde is niet altijd haalbaar. Willekeur lijkt te overheersen. Daarom moeten we ons erbij neerleggen dat we die orde niet altijd kunnen bereiken. De chaos blijft de orde omringen.
Gert-Jan van der Heiden schrijft in zijn boek Metafysica (2021) over de dingen achter de dingen. Hij stelt, in mijn parafrasering: Als we ons ontvankelijk opstellen, kunnen we inspiratie opdoen die ons helpt die wanorde te begrijpen en wellicht deels te beheersen.
Dat sluit aan bij wat de Weense Kring begin vorige eeuw in hun manifest zei over de rol van de intuïtie (The Scientific Conception of the World, 1929). Want, zij verzetten zij zich fel tegen metafysische uitspraken die een beroep doen op ideeën (Plato), de aangeboren rede (rationalisten), ons ingebouwde gevoel voor ruimte, tijd en oorzaak (Kant) en de wetten van de geschiedenis (Hegel).
Toch maken zij de koppeling van zulke uitspraken met inspiratie: metafysici als Plato en Kant zijn bezig met het scheppen van kunst. Ze geven de intuïtie de plek die ze verdient: ontvankelijkheid en inspiratie voor wetenschappelijke ontwikkelingen en ideeën, die natuurlijk nog wel getoetst, geverifieerd en gecontroleerd moesten worden.